वट पौर्णिमा, ज्याला वट सावित्री व्रत असेही म्हणतात, हा विवाहित महिलांनी साजरा केला जाणारा हिंदू सण आहे. हिंदू कॅलेंडरमध्ये जेष्ठ महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी साजरा केला जातो, जो सहसा मे किंवा जून मध्ये येतो.
हिंदू पौराणिक कथांमधील एक पौराणिक व्यक्तिमत्व सावित्रीच्या नावावरून या सणाला नाव देण्यात आले आहे, ज्याने तिच्या भक्ती आणि चारित्र्य शक्तीने आपल्या पतीला मृत्यूपासून परत आणले. वटपौर्णिमेच्या दिवशी विवाहित स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्य, आरोग्य आणि समृद्धी साठी सावित्रीची प्रार्थना करतात. सुखी आणि परिपूर्ण वैवाहिक जीवनासाठी सर्व स्त्रिया प्रार्थना करतात.
वटपौर्णिमा – पारंपरिक कथा
अनेक वर्षापूर्वी भद्र देशात अश्वपती नावाचा राजा राज्य करीत होता. त्याला सावित्री नावाची कन्या होती. सावित्री एक अतिशय सुंदर, नम्र आणि सद्गुणी मुलगी होती. सावित्री उपवर झाल्यावर राजाने तिला स्वतःचा नवरा निवडण्याची परवानगी दिली.
सावित्रीने सत्यवान नावाच्या राजकुमाराची निवड केली. सत्यवान हा शाल्व राज्याचा धृमत्सेन नावाच्या अंध राजाचा मुलगा होता. शत्रूंकडून पराभूत झालेला राजा आपल्या राणी आणि मुलासह जंगलात राहत होता. भगवान नारदांनी सावित्रीला सत्यवानाशी लग्न न करण्याचा सल्ला दिला कारण त्याला माहित होते की तो फक्त एक वर्ष जगनार आहे.
पण सावित्रीने ते मान्य केले नाही. तिने सत्यवानाशी विवाह केला. व जंगलात येऊन ती नवऱ्याबरोबर सासू सासऱ्याची सेवा करू लागली. सत्यवानाचा मृत्यू जेव्हा तीन दिवसावर येऊन ठेपला तेव्हा तिने तीन दिवस उपवास करून सावित्री व्रत आरंभिले.लाकूड तोडण्यासाठी सावित्री सत्यवान सोबत जंगलात जाते. लाकडे तोडता तोडता त्याला घेरी आली व तो जमिनीवर पडला. यम तिथे आला व सत्यवानाचे प्राण नेऊ लागला. सावित्री यमाच्या मागे आपल्या पतीबरोबर जाऊ लागली. यमाने अनेक वेळा सावित्रीस परत जाण्यास सांगितले. पण तिने साफ नाकारले व पतीबरोबर जाण्याचा हट्ट धरला. अखेर कंटाळून यमाने पती सोडून तिला तीन वर मागण्यास सांगितले.
सावित्रीने सासूसासऱ्याची दृष्टी व राज्य परत मागितले व आपल्याला पुत्र नवऱ्यापासून व्हावा असा वर मागितला. यमराजाची गडबड उडाली आणि तो चुकून तथास्तु म्हणाला . तेव्हा त्याला वचनबद्ध झाल्याची आठवण झाली व सत्यवानाचे प्राण परत करावे लागले. सत्यवानाचे प्राण सावित्रीने वडाच्या झाडाखालीच परत मिळविले म्हणून ज्येष्ठ महिन्यात पौर्णिमेला स्त्रिया वडाच्या झाडाची पूजा करून उपवास करतात व वट सावित्री व्रत आचरतात.
सावित्रीचे आदर्श व्यक्तिमत्त्व
सावित्रीने आंतरिक गुणांची पारख करून निवडलेल्या वरास आई-बाप आणि देवगुरू यांच्या विरोधाला डावलून माळ घातली,
व पतीचे प्राण वाचवण्याचे अवघड काम चिकाटीने, दुर्दम्य इच्छाशक्तीने आणि चातुर्याने करून दाखविले.
उत्सवाचा एक भाग म्हणून, काही स्त्रिया देखील नदीत स्नान करतात किंवा घरी विधी स्नान करतात. तसेच तीन दिवस उपवास करतात आणि वटवृक्षाला भेट देतात, ज्याला हिंदू धर्मात पवित्र मानले जाते. त्या वडाच्या झाडाभोवती धागा बांधतात आणि सावित्रीची प्रार्थना करतात.
वट पौर्णिमा म्हणजे स्त्रियांनी एकत्र येण्याचा आणि त्यांच्या पतींसोबतचे नाते साजरे करण्याचा सण. त्यांच्यासाठी श्रद्धा, भक्ती आणि चिकाटीचे यांचे महत्त्व समजून घेण्याची ही वेळ आहे.
वट पौर्णिमेचे महत्त्व.
पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि समृद्धीसाठी प्रार्थना करणे. विवाहित स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्य, आरोग्य आणि समृद्धीसाठी सावित्रीकडे प्रार्थना करतात. सुखी आणि परिपूर्ण वैवाहिक जीवनासाठी त्या प्रार्थना करतात.
सुखी आणि परिपूर्ण वैवाहिक जीवनासाठी आशीर्वाद घेणे. वट पौर्णिमा ही महिलांसाठी सुखी आणि परिपूर्ण वैवाहिक जीवनासाठी आशीर्वाद घेण्याची वेळ आहे. त्या त्यांचे पती प्रेमळ आणि सहाय्यक असावेत आणि त्यांचे विवाह मजबूत आणि चिरस्थायी व्हावेत यासाठी प्रार्थना करतात.
पती-पत्नीमधील बंध दृढ करण्यासाठी. वट पौर्णिमा म्हणजे स्त्रियांसाठी स्वतःचे आणि त्यांच्या पतींमधील बंध दृढ करण्याचा काळ. त्या एकमेकांवरील प्रेम आणि वचनबद्धतेची पुष्टी करतात आणि एकत्र आयुष्यभर आनंदा साठी प्रार्थना करतात.
लग्नाचे महत्व साजरे करणे. वट पौर्णिमा म्हणजे लग्नाचे महत्त्व सांगण्याचा काळ. महिलांसाठी वैवाहिक जीवनातील आनंद आणि आव्हाने यावर विचार करण्याची आणि त्यांच्या पतींशी असलेल्या त्यांच्या वचन बद्धतेची पुष्टी करण्याची ही वेळ आहे.
वट पौर्णिमा हा एक सुंदर आणि अर्थपूर्ण सण आहे जो प्रेम, विवाह आणि कुटुंबाचे महत्त्व साजरे करतो. महिलांनी एकत्र येण्याची आणि त्यांच्या पतींच्या कल्याणासाठी आणि त्यांच्या विवाहासाठी प्रार्थना करण्याची ही वेळ आहे.
वट पौर्णिमा प्रार्थना
सर्व पवित्र वृक्षांत वटवृक्षाचे आयुष्य जास्त असून पारंब्यांनी त्याचा विस्तारही खूप होतो.
अशा वटवृक्षाची पूजा करून स्त्रिया
`मला व माझ्या पतीला आरोग्यसंपन्न दीर्घायुष्य लाभू दे,
धनधान्य व मुले-नातू यांनी माझा प्रपंच विस्तारित व संपन्न होऊ दे’,
अशी प्रार्थना करतात.
टीप :-
मित्रांनो कोणत्याही प्रकारची अंध श्रद्धा पसरवणे आमच्या ब्लॉगचा उद्देश नाही.कोणत्याही अंध श्राद्धे ला खत-पाणी घालत नाही . केवळ भारतीय समाज मान्य असलेल्या कथा, उपाय, विधी, आपल्या पर्यंत पोहचवले जातात .
Website Link:- https://marathiutsav.com/अक्षयतृतीयेला-akshaya-tritiya-2023
Facebook Page:- https://www.facebook.com/